میتوان اینطور بیان کرد که امروزه بسیاری از نوجوانان و دانشجویان از کمبود خواب رنج برده و شبها تا دیروقت بیدار هستند و از لوازم و وسایل دیجیتال و اینترنتی استفاده میکنند و بهتر است والدین با استفاده از نکاتی این مسایل را به آنها آموزش دهند که شبها کمتر از این لوازم استفاده کرده و زودتر به خواب بروند. یکی از موارد مهم این است که نوجوانان متوجه شوند که خواب ناکافی میتواند برای آنها عواقبی را به همراه داشته باشد. در بسیاری از خانواده ها این مشکلات و درواقع جنگ و دعوای شبانه وجود دارد که والدین بر سر فرزندان خود فریاد میکشند که گوشی خود را کنار گذاشته و زودتر به رختخواب بروند. شاید در نگاه اول فکر کرد که زود خوابیدن تنها برای کودکان است اما درباره نوجوانان نیز صدق میکند و کارشناسان بر این عقیده هستند که حتی در مورد بزرگسالان اعمال تغییرات کوچک میتواند منجر به نتایج و تفاوتهای بزرگی شود.
در مقاله ای در بخش بهداشت سایت euro news به نکاتی در همین رابطه اشاره شده است مانند اینکه بهتر است عادت کنند شبها حتی المقدور از فن آوری مانند گوشیها استفاده نکنند و زودتر بخوابند و اینکه بچه ها را از لوازم دیجیتال در هنگام استراحت شبانه جدا کرد. تبلتها و برنامه های پخش زنده و بازیهای ویدیوئی میتوانند به عنوان یکی از عوامل مهم در نظر گرفته شوند که نوجوانان و بچه ها را تا دیر وقت بیدار نگاه میدارند. مثلا وقتیکه گوشیها در نزدیگی هستند شاید سخت باشد با این وسوسه مقابله کرد که آنها را چک نکرد برای پیامها. خیلی از نوجوانان اعلام میکنند که در هنگام کار با گوشی و مرور صفحات و مطالب آنها به خواب فرو میروند و اینکه اگر خوابشان نبرد به سراغ گوشیهای خود میروند و ساعتها خود را مشغول میکنند. به والدین توصیه میشود تا خود را برای برخی بهانه‌جوئیها آماده کنند از قبیل اینکه فرزندان میگویند به گوشیهای خود نیاز دارند به جهت تنظیم هشدار و زنگ ساعت برای بیدار شدن و میتوان در این موارد برای آنها ساعت زنگ دار خرید.
توصیه میشود تا گوشیها و تبلتها را حدودا یکساعت قبل از زمان خواب کنار گذارد چون در معرض نور صفحات دیجیتال قرار گرفتن منجر به آزاد شدن ملاتونین میشود که این هورمون در مغز باعث میشود حالت چرت و خواب آلودگی داشته باشیم. میتوان عادت کرد که شبها دارای یک برنامه معین و روتین بود و مثلا حدودا از نیمساعت قبل برای خواب آماده شد و گوشیها را به حالت ساکت و بدون صدا قرار داده و یک دوش آب گرم گرفته و قدری مطالعه کرد. در بعد از ظهرها و شب هنگام نیز تا حد امکان از نوشیدنیهای کافئین دار و انرژی زا پرهیز نمود. بهترین محیط برای خوابیدن قدری خنک و تاریک و بدون صدا میباشد. در خانواده هائی که شلوغ هستند میتوان از گوشیها و ماسک خواب نیز استفاده کرد. به عقیده متخصصین خواب ثابت شده است که چنانچه اتاق بیش از حد گرم باشد این خود منجر میشود که خوابیدن و خواب ماندن دشوار شود.
اما به چه نشانه هائی میتوان اشاره داشت در ارتباط با کمبود و کسر خواب؟ میشود به مواردی ارجاع داشت از قبیل پرخاشگری و حساس شدن و زود از کوره در رفتن و داشتن دید و نگرش منفی درباره همه چیز و از دیدگاه و لنز منفی. همچنین یک نوجوان که از کمبود خواب رنج میبرد ممکن است در طول روز به خواب رود مثلا در داخل خودرو یا کلاس درس. حتی میتوان اشاره کرد به برخی بد خلقیها در بزرگسالان که میتوانند نشات گرفته از کمبود خواب کافی باشند. چنانچه نوجوانان در صبحگاه چندین بار دکمه وقفه و توقف زنگ هشدار ساعت را میفشارند تا از خواب بلند شوند و اینکه از اطرافیان درخواست یک فنجان قهوه میکنند میتوان نتیجه گرفت دچار کمبود خواب هستند. همانطور که ذکر شد بد اخلاقیها هم نشانه دیگری هستند در این زمینه. خوابیدن و استراحت ضروری هستند برای فرآیند و عملکرد احساسی و بنابراین نوجوانانی که دچار کمبود خواب هستند ممکن است حالات استرس و بدخلقی و افسردگی را از خود نشان دهند و همچنین تمایل دارند تا در کلاس درس عقب بمانند چون برای یادگیری و تحلیل داده ها و دروس و تقویت حافظه خوابیدن و استراحت ضروری هستند.
چنانچه نوجوانان در آخر هفته ها تا ظهر میخوابند والدین میتوانند قدری آن را محدود کنند برای چند ساعت چون در غیر اینصورت ساعت درونی بدن فرزندان برایش قدری دشوارتر میشود تا در هنگام بازگشائی مدارس زود از خواب بلند شود. میتوان از طریق آشنا کردن نوجوانان و دانش آموزان با علم و دانش اهمیت آنها را در این زمینه افزایش داد. مثلا برای بچه ها توضیح دهید چرا خوابیدن دارای اهمیت است و اینکه صرفا والدین در این زمینه غرغر و دعوا نمیکنند. بسیاری از مطالعات حاکی از این است که به موازات کمبود خواب مشکلات رفتاری و افسردگی و خلق و خود نیز افزایش پیدا میکنند. همچنین توانائیهای بدنی و ورزشی نیز تحت تاثیر قرار میگیرند. مثلا نوجوانانی که دچار کمبود خواب کافی هستند بیشتر دچار مصدومیت میشوند و نحوه تصمیم گیری و قضاوت آنها در امور روزمره کاهش یافته و دچار نقص شده و عکس العملهای آنها دچار وقفه و کندی میشوند. نوجوانانی که از خواب بهتری برخوردار میباشند در فعالیتهای ورزشی نیز عملکرد بهتری دارند و پس از آسیب دیدن و مصدومیت دوران نقاهت و بهبودی آنها کوتاهتر خواهد بود. حتی خیلی از تصادفات رانندگی به دلیل خواب آلودگی روی میدهند و نوجوانانی که کمتر از هشت ساعت در شب میخوابند بیشتر در حین رانندگی پیامک ارسال میکنند و از کمربند ایمنی استفاده نمیکنند. والدین بایستی به فرزندان خود این مسایل را آموزش دهند و درباره ارتباط بین خواب کافی و سلامت ذهنی و احساسی و اینکه چطور بین این همه موارد ارتباط وجود دارد.